Kỳ vọng Luật Xây dựng sửa đổi chặn khiếm khuyết thị trường

“Nặng, nhẹ” chuyện thủ tục xây dựng

Là một trong những vấn đề nhận được sự quan tâm của người dân, nên những phương án “gỡ rối” mớ bòng bong thủ tục đầu tư và cấp phép các công trình xây dựng trong phiên thảo luận Dự thảo Luật Xây dựng sửa đổi tại Kỳ họp thứ 8, Quốc hội khóa XIV rất được dư luận quan tâm.

Sự quan tâm này có nguyên nhân ở chỗ, quy định pháp lý quản lý hoạt động xây dựng lâu nay rất chặt, nhưng điều lạ là sai phạm vẫn diễn ra, thậm chí là rất phổ biến ở nhiều địa phương.

Các chủ đầu tư bất động sản than phiền rằng, thủ tục triển khai một dự án phải mất nhiều năm, thậm chí cả chục năm. Làm sao để vừa gỡ khó thủ tục cho doanh nghiệp, vừa đảm bảo tính nghiêm minh của pháp luật trong lĩnh vực xây dựng là vấn đề không chỉ được các đại biểu Quốc hội, mà cả các thành viên thị trường quan tâm.

Là doanh nghiệp kinh doanh trong lĩnh vực xây dựng lâu năm, ông Nguyễn Văn Đực, Phó giám đốc Công ty Địa ốc Đất Lành thừa nhận, thủ tục gây ảnh hưởng không nhỏ tới các dự án của doanh nghiệp mình. Không phải lúc nào có đất rồi cũng có thể triển khai dự án được ngay, mà phải đợt 2 – 3 năm sau mới làm được dự án.

“Hiện nay, công ty tôi chỉ xin đóng bổ sung tiền sử dụng đất mà mất 3 tháng chưa xong, chưa kể các thủ tục khác, rất lãng phí thời gian”, ông Đực nói và cho biết, thời gian chờ đợi lâu sẽ phát sinh ra nhiều chi phí và tất cả chi phí này đều đưa vào giá thành, cuối cùng, người chịu thiệt vẫn là người mua nhà.

Trong khi đó, ông Nguyễn Quốc Hiệp, Chủ tịch Hiệp hội Nhà thầu xây dựng Việt Nam cho biết, việc cấp phép và thanh tra hiện nay đang gây bức xúc, bởi cấp phép không quy định rõ ràng, mỗi địa phương thực hiện một kiểu, gây rắc rối cho nhà đầu tư. Đơn cử, TP.HCM có quy định là nếu đã có quy hoạch 1/500 thì không phải xin cấp phép, nhưng nhiều địa phương lại không thực hiện như vậy.

Theo ông Hiệp, có dự án, thủ tục xong rồi mà giờ khái niệm luật thay đổi, nên coi như phải làm lại từ đầu. Trong khi thời gian cấp chứng nhận thủ tục đầu tư đến 3 năm mới xong. Những thủ tục này hiện nay đang rối như một mớ bòng bong, khiến doanh nghiệp mệt mỏi.

Đồng cảnh ngộ, ông Nguyễn Ngọc Thành, Chủ tịch Hội bất động sản Hải Phòng cho biết: “Tôi cũng đã phải làm thủ tục xin điều chỉnh quy hoạch dự án mất 3 năm mới hoàn thành. Lúc nộp hồ sơ, người được giao phụ trách đi học chứng chỉ, công việc không thể bàn giao cho người khác. Cán bộ đi học xong lại có đợt thanh kiểm tra, vậy là thời gian điều chỉnh quy hoạch lại kéo dài. Điều đó cho thấy phần nào sự quá tải trong quá trình giải quyết thủ tục hành chính. Ngoài ra, giữa các luật chưa có sự thống nhất, cũng khiến việc giải quyết thủ tục bị ách tắc”.

Nhiều nút thắt sắp được gỡ

Báo cáo với Quốc hội tại Kỳ họp thứ 8 ngày 11/11 vừa qua, Bộ trưởng Bộ Xây dựng Phạm Hồng Hà cho biết, việc sửa đổi lần này trọng tâm là cải thiện môi trường đầu tư, kinh doanh, đơn giản hóa thủ tục hành chính trong hoạt động đầu tư xây dựng, đáp ứng tốt hơn nữa yêu cầu tạo điều kiện thuận lợi, minh bạch, bình đẳng cho người dân và doanh nghiệp; khắc phục những hạn chế, bất cập trong thực tiễn công tác đầu tư xây dựng; bảo đảm sự đồng bộ, thống nhất của hệ thống pháp luật.

Theo đó, Dự án Luật tập trung vào 3 nhóm chính sách: Thứ nhất, cải cách, đơn giản hóa thủ tục hành chính, cải thiện môi trường đầu tư kinh doanh trong lĩnh vực xây dựng; thứ hai, bãi bỏ, đơn giản hóa điều kiện đầu tư kinh doanh thuộc lĩnh vực xây dựng; thứ ba, hoàn thiện chính sách, pháp luật về xây dựng bảo đảm sự đồng bộ, thống nhất với pháp luật có liên quan.

Dự thảo Luật rút gọn nội dung, cũng như thời gian thẩm định dự án tại cơ quan chuyên môn về xây dựng, đơn giản hóa thủ tục hành chính, góp phần đẩy nhanh tiến độ giải ngân các dự án sử dụng vốn đầu tư công.

Bộ trưởng Phạm Hồng Hà cho biết, các nội dung về thẩm định, phê duyệt thiết kế xây dựng được rà soát, sửa đổi, bổ sung theo hướng: Làm rõ bước thiết kế cần thẩm định, phê duyệt; giảm đối tượng phải thẩm định thiết kế xây dựng tại cơ quan chuyên môn về xây dựng; đơn giản hóa thủ tục hành chính; tích hợp thủ tục thẩm định thiết kế xây dựng và cấp phép xây dựng đối với công trình sử dụng vốn khác.

Cũng theo Dự thảo Luật, các công trình đã được cơ quan chuyên môn về xây dựng thẩm định bước thiết kế triển khai sau thiết kế cơ sở thì được miễn giấy phép xây dựng. Như vậy, về tổng thể, tất cả các công trình thuộc các nguồn vốn đều chỉ phải thực hiện 2 thủ tục tại cơ quan chuyên môn về xây dựng/cơ quan cấp phép.

Đối với thẩm định dự án, thẩm định thiết kế xây dựng triển khai sau thiết kế cơ sở, trường hợp này được miễn phép xây dựng hoặc thẩm định dự án, cấp phép xây dựng, thay vì phải thực hiện tuần tự cả 3 thủ tục thẩm định dự án, thẩm định thiết kế triển khai sau thiết kế cơ sở, cấp phép xây dựng như trước đây.

“Đây là nội dung thay đổi cơ bản của Dự án Luật nhằm đơn giản hóa thủ tục hành chính, rút ngắn thời gian thực hiện thủ tục, góp phần cải thiện môi trường đầu tư kinh doanh cho doanh nghiệp. Bên cạnh đó, các thủ tục về cấp phép xây dựng cũng được rà soát để quy định đơn giản, phù hợp và trên cơ sở đánh giá việc thực hiện công tác cấp phép xây dựng sau khi cải cách thủ tục hành chính ở các địa phương, Bộ Xây dựng đã đề xuất giảm số ngày quy định cho cấp phép xây dựng từ 30 ngày xuống 20 ngày”, ông Hà cho biết.

Bên cạnh đó, cơ quan soạn thảo đã chủ động rà soát, sửa đổi để Luật Xây dựng phù hợp với các luật khác như Luật Đầu tư công và các pháp luật có liên quan.

Cùng với việc sửa đổi nhằm cải cách thủ tục hành chính, đơn giản điều kiện đầu tư kinh doanh, cơ quan soạn thỏa cho biết, cũng bổ sung các quy định để bảo đảm tính hiệu lực, hiệu quả quản lý nhà nước về xây dựng, bảo đảm công khai, minh bạch, phòng chống tham nhũng, thất thoát, lãng phí trong hoạt động đầu tư xây dựng.

Theo đó, Dự thảo Luật phân tách trách nhiệm của từng chủ thể tham gia hoạt động đầu tư xây dựng trong công tác thẩm định dự án, thiết kế xây dựng, trong đó vai trò của cơ quan quản lý nhà nước về xây dựng được thể hiện thông qua việc quy định cụ thể các nội dung cơ quan chuyên môn về xây dựng phải kiểm soát: việc tuân thủ các quy định pháp luật, tuân thủ quy hoạch, quy chuẩn, tiêu chuẩn, tuân thủ định mức kinh tế – kỹ thuật đối với các dự án sử dụng vốn đầu tư công.

Dự thảo Luật cũng sửa đổi quy định xem xét sự phù hợp về quy hoạch của dự án theo hướng quy định đánh giá về sự phù hợp của thiết kế cơ sở với quy hoạch xây dựng ở các cấp độ, thay vì chỉ xem xét quy hoạch chi tiết theo quy định trước đây nhằm khắc phục tình trạng tùy tiện trong điều chỉnh quy hoạch chi tiết không phù hợp với các chỉ tiêu khống chế tại quy hoạch phân khu, quy hoạch chung dẫn đến việc không đáp ứng về hạ tầng kỹ thuật, hạ tầng xã hội và các tiện ích công cộng.

Bên cạnh đó, theo Ban soạn thảo, qua rà soát hơn 4.400 dự án đầu tư xây dựng đã và đang triển khai hiện nay cho thấy một số bất cập lớn là không đảm bảo sự đồng bộ trong đầu tư nhà ở, dịch vụ thương mại và hệ thống hạ tầng kỹ thuật, hạ tầng xã hội; công tác kiểm tra nghiệm thu kéo dài dẫn đến nhiều vướng mắc trong nghiệm thu tổng thể toàn bộ dự án. Vì vậy, dự thảo Luật đã bổ sung khái niệm về dự án đầu tư xây dựng khu đô thị, quy định việc kiểm soát loại hình dự án đặc thù này ở 2 bước thẩm định dự án và bàn giao công trình, dự án. Các nội dung này nhằm khắc phục những bất cập đã nêu mà không phát sinh thủ tục hành chính mới, không thay đổi trách nhiệm của các chủ thể đã được điều chỉnh bởi các pháp luật có liên quan.

Theo đánh giá của ông Nguyễn Văn Đính, Tổng thư ký Hội Môi giới bất động sản, hiện nay, thủ tục phức tạp đang làm cho tiến trình chậm lại, khiến cho cung và cầu bị lệch lạc. Với chủ đầu tư, vướng mắc từ thủ tục hành chính sẽ làm tăng thời gian và chi phí, khiến họ mệt mỏi và nản lòng, quay lưng với địa phương. Trong khi đó, với chính quyền địa phương, vướng mắc sẽ làm chậm tiến trình phát triển kinh tế, phát triển đô thị, làm giảm niềm tin của doanh nghiệp.

Ông Đính cho rằng, Dự thảo Luật Xây dựng sửa đổi đã đi vào thực chất hơn, tuy nhiên, vấn đề quan trọng là quá trình thực thi trong thực tế phải theo đúng tinh thần của Luật.